NHỮNG KĨ THUẬT DỊCH CƠ BẢN CẦN BIẾT CHO NGƯỜI DỊCH

I. BA ĐẶC ĐIỂM CỦA MỘT BÀI DỊCH THUẬT HAY

Theo đánh giá chung, một bại dịch hay, dù là ngôn ngữ gì đi nữa, phải đạt được ba yêu cầu tối thiểu sau:

TÍN (FAITHFULNESS): tức là trung thành với nguyên bản (faithfulness to the original on the whole).

ĐẠT (ACCURACY): tức là đạt được sự chính xác cho dù có dịch thoát ý đi chăng nữa. Điều này không đơn giản vì lắm khi “Dịch là phản lại”.

NHÃ (GOOD FORM): tức là diễn đạt sang ngôn ngữ thứ hai thật thanh thoát, tự nhiên như người bản xứ hết sức có thể.

II. BA NGUYÊN TẮC PHIÊN DỊCH

Xuất phát từ ba đặc điểm trên, ta có 3 nguyên tắc cần tuân thủ khi phiên dịch từ, câu , hay đoạn văn như sau:

Tìm cấu trúc tương đương giữa hai ngôn ngữ:

It took us three quarters to fly to Hanoi.

(Chúng tôi mất 45 phút đến Hà Nội bằng máy bay)

It is not easy to translate this text into English.

(Việc dịch bài khóa này sang tiếng Anh không dễ chút nào)

Chọn từ đúng (a right choice of words), phong cách phù hợp (appropiate register)

· Việc chọn từ đúng giúp ta diễn đạt chính xác ý nghĩa của câu và phong cách phù hợp làm cho câu dịch, bài dịch tự nhiên, hấp dẫn, thu hút người đọc, nghĩa là đạt được độ hay của bài dịch.

· Việc dùng các từ khác nhau, phù hợp với các loại phong cách khác nhau có thể được minh họa qua việc diễn đạt từ MARRIED trong tiếng Anh sang tiếng Việt như sau:

- Phong cách trang trọng: đẹp duyên, thành hôn, sánh duyên.

- Phong cách hài hước: vơ lấy tội (tôi lấy vợ).

- Phong cách trung hòa: lấy chồng, lập gia đình, đi xây dựng.

· Tương tự, từ EAT và DIE (ăn và chết) trong tiếng Anh và tiếng Việt có thể được diễn đạt bằng nhiều cách khác nhau tùy theo văn cảnh.

- EAT: devour, swallow, have, eat up, chew, grind…

- DIE: pass away, to kiss the dust, to kick the bucket…

- ĂN: xơi, dùng, đớp, tớp, xực, nhậu, chén….

- CHẾT: qua đời, băng hà, mất, khuất, đi rồi, ngủm, toi…

Tránh dịch sát: (Avoid literal translation or word for word translation). Dịch quá sát theo từng chữ nhiều khi làm cho câu văn tối nghĩa, ngớ ngẩn và không thể thay được.

· Imagine yourself: Anh hãy thử hình dung (đừng dịch : anh hãy tưởng tượng chính anh)

· I was tired from walking so far: tôi mệt vì đi bộ quá xa (đừng dịch: từ việc đi bộ quá xa)

· The Greek sang poems about their victories: người Hi Lạp ngâm thơ ca ngợi những chiến thắng của họ.

· The Greek attached so much importance to these games : Người Hi Lạp coi trọng những môn thể thao này.

· My parents say I have to be home at nine o’clock and the disco doesn’t finish until eleven: cha mẹ tôi bảo tôi phải có mặt ở nhà vào lúc 9 giờ trong hki mải tới 11 giờ sàn nhảy mới đóng cửa.

I. DIFFERENT MEANINGS OF THE INDEFINITE ARTICLE A/AN

1. MỘT:

* A 50-point structure is proposed by the National Union of Teachers today.

=> Một thang lương gồm 50 điểm được liên đoàn các nhà giáo toàn quốc đề nghị vào ngày hôm nay.

* I was beginning to mix with of the a kind I’d never mixed with before.

=> Tôi bắt đầu hòa mình với một loại người mà tôi chưa từng trà trộn trước đây.

2. NÀO ĐÓ:

* On this particular morning, he sat facing a new client, a Mr. Nguyen.

=> Vào buổi sáng đặc biệt ấy, ông ta ngồi đối diện một khách hàng mới, ông Nguyen nào đó.

* I don’t believe he is a Newton though he is undoubtedly an extremely talented physicist.

=> Tôi tin rằng anh ta không phải là một Newton nào đó, mặc dù anh ta là một nhà vật lý tài ba.

3. KHÔNG DỊCH:

“Unless I can get to a major competition and win it, I haven’t a chance of estabishing myself here,” a young American concert pianist said to me once.

=> Có lần một nhạc công chơi dương cầm hòa tấu người Mỹ nói với tôi: “trừ phi tôi có thể dự một cuộc tranh tài lớn và được cuộc, tôi sẽ không có cơ hội ở đây.”

(không dịch: không có một cơ hội làm ăn ở đây)

Chú ý: sự khác nhau giữa A và THE trong khi dịch

* It wass a very sharp and decisive Poirot who spoke now.

=>Lúc này chính là một anh chàng Poirot sắc sảo và quyết đoán lên tiếng (đột nhiên sắc sảo… suddently sharp)

* It was the very sharp and…

=> Lúc này chính cái anh chàng Poirot sắc sảo và quyết đoán ấy… (thường xuyên sắc sảo: usually sharp)

II. DIFFERENT MEANINGS OF THE INDEFINITE ARTICLE THE

1. ĐÓ, NÀY:

A 50-point salary structure is proposed… THE new structure will be submitted to the Blackpool annual conference in April.

=> Một thang lương gồm 50 điểm được đề nghị… Thang lương mới này sẽ được đưa ra/ đệ trình trong phiên họp thường niên tại Blackpool vào tháng 4.

2. KHÔNG DỊCH:

* He hasn’t answered THE one letter she had written to him.

=> Anh ta đã không trả lời lá thư duy nhất mà chị ta viết cho anh ta.

* I looked around as Caro stood up with cries of wellcome. I was taken back. Yes, it was THE David Rubin I knew very well, the American physicist.

=> Tôi nhìn quanh khi Caro đứng dậy reo lên mừng rỡ. Tôi ngạc nhiên. Phải, đây chính là ông David Rubin, một nhà vật lý người Mỹ mà tôi biết rõ.

3. ẤY, ĐÓ:

“She say that as I have my friends down here she doesn’t see why she shouldn’t have hers. She is asking Sinclair Jordan.”

“Is he THE one?”

“Yes, and I am damned if I’ll have him in my house.”

=> “Cô ấy nói rằng vì tôi mời nhiều bạn bè tới đây, cô ta không hiểu tại sao cô không mời bạn bè cô tới đây được. Cô ta đang mời Sinclair Jordan tới đây.”

“Có phải Sinclair Jordan là anh chàng đó không?”

“Phải, nhưng tôi không đời nào để anh ta vào nhà tôi.”

4. MỘT:

Yes, it was the David Rubin I knew very well, THE American physicist.

=> Phải, đây chính là ông David Rubin, một nhà vật lý người Mỹ mà tôi biết rất rõ.

Sưu tầm bởi văn phòng dịch thuật Interprotrans